Methode Plezierige Activiteiten

Succesvol voor psychogeriatrische cliënten en verzorgenden! Tips voor implementatie

Mensen met dementie hebben vaak last van depressies, en als ze het laatste stadium van dementie bereiken, raken ze ook apathisch: ze kunnen geen initiatief meer nemen en kunnen niet meer met anderen praten. In verpleeg- en verzorgingshuizen zorgen depressie en apathie bij cliënten voor gevoelens van machteloosheid bij verzorgenden. Met de Plezierige activiteiten methode worden bewoners minder depressief en verzorgenden krijgen meer grip op hun werk.

Het begeleiden van mensen met dementie

Samen met Verpleeghuis Waerthove ontwikkelde Nivel-onderzoekster Renate Verkaik de evidence-based richtlijn ‘Het begeleiden van mensen met dementie die depressief zijn' oftewel de Plezierige activiteiten methode.

De richtlijn legt verzorgenden uit hoe ze er op een systematische manier achter kunnen komen welke activiteiten iemand fijn vindt en hoe ze rekening kunnen houden met de wensen en beperkingen van een bewoner. Daarvoor is onder meer een begeleidingsplan opgenomen. Ook beschrijft de richtlijn hoe verzorgenden iemand kunnen begeleiden als hij sombere gedachten heeft.

De richtlijn werkt voor cliënten en verzorgenden

De richtlijn werd in negen verpleeghuizen ingevoerd en Renate Verkaik evalueerde de effecten. In het onderzoek bleek dat verzorgenden in de praktijk goed met de richtlijn overweg kunnen. Bewoners in de negen verpleeghuizen werden in de meeste gevallen minder depressief. Renate vertelt: "We hebben zelfs aanwijzingen dat hoe succesvoller de richtlijn is ingevoerd, hoe meer bewoners daar baat bij hebben."

Ook voor de verzorgenden was het werken met de richtlijn positief. Het had effect op hun gevoel van professionele autonomie, met andere woorden op het gevoel dat ze zelf iets kunnen doen voor de bewoners.Het werken met de richtlijn had geen effect op de werkdruk. Dit is opvallend, want in eerste instantie komen er door het werken met de richtlijn wel taken bij. Waarschijnlijk levert het werken met de richtlijn winst op die deze extra taken compenseren.

Tips voor invoering van de richtlijn

Het Nivel heeft veel nuttige lessen geleerd bij het invoeren van de richtlijn in de negen verpleeghuizen. Tips die ook bruikbaar zijn bij de invoering van andere verbeteringen:

• De methode werkt het beste wanneer naast verzorgenden ook helpenden en zorgassistenten worden geschoold in het gebruik van de methode. Zorgassistenten en helpenden (niveau 1 en 2) moeten betrokken worden bij de kwaliteit van zorg. Zij zijn relatief veel uren direct met de cliënten bezig. Hen bij dit soort projecten betrekken, scholing in het algemeen voor deze groep, doet recht aan hun werk, motiveert hen in dat werk en bevordert daarmee de kwaliteit van zorg.
• Het is lastig voor verzorgenden (niveau 3) om de kennis over te dragen op helpenden en zorgassistenten (niveau 1 en 2).
• Betrokkenheid van familie werkt stimulerend. Een verzorgende in één van de verpleeghuizen zegt: Eindelijk iets positiefs om met familie over te praten! Samenwerken met familie kan je dus echt motiveren en echt een bijdrage leveren aan betere zorg voor de cliënt!
• Belangrijke voorwaarde voor het implementeren van de methode was een gedeelde teamvisie. Op sommige afdelingen was ‘de oude garde' van mening dat plezierige activiteiten niet bij hun werk horen.
• Overige bevorderende factoren waren een stabiele organisatie en afdeling, een gedeelde belevingsgerichte zorgvisie en de aanwezigheid van een lokale opinieleider.

Meer informatie

• Richtlijn, implementatiemateriaal en achtergrond te zijn te downloaden van de website van de V&VN
• Het proefschrift van Renate Verkaik ‘Depression in dementia: development and testing of a nursing guideline' is te bestellen bij het NIVEL (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. , tel. 030-2729700)