Niet iedereen is overbelast

Onderwerp: Samenwerken met familie (Samenredzaamheid)
Interview met: Sis Hoek, (ex-)cliëntenraadslid
Organisatie: Holdert, Emmen
Door: Anne Marie Vaalburg

Cliëntenraadsleden behartigen de belangen van cliënten in de zorg. Veel cliëntenraadsleden zijn ook familielid van een cliënt. Hoe kan een cliëntenraad prettige samenwerking met familie stimuleren? Daarover vertelt Sis Hoek, (ex-)cliëntenraadslid van verzorgings/verpleeghuis Holdert in Emmen, onderdeel van zorggroep Leveste Middenveld en deelnemer van de werkplaats Samenredzaamheid.

Sis Hoek heeft veel ervaring als mantelzorger en als familielid in de zorg. Zowel haar schoonmoeder als haar moeder woonden acht jaar respectievelijk in een verpleeghuis en een verzorgingshuis. Ook was haar man lange tijd ziek thuis waardoor zij ervaring opdeed met de thuiszorg. Haar ervaringen zette zij in in de cliëntenraad van Holdert. We spreken met elkaar over etagebijeenkomsten, Noaberschap, overschatte overbelasting en het soepel hanteren van regels.

Hoe kwam het onderwerp samenwerken met familie op de agenda van de cliëntenraad?

Het begon met de invoering van de zzp's. Iedereen moest wennen aan het feit dat nu precies omschreven was welke zorg geboden wordt en dat duidelijk werd wat er niet meer bij in zat. Ook recente bezuinigingen zorgen ervoor dat de 'leuke dingen' niet meer kunnen.

Wat hebben jullie toen gedaan?

In ons huis organiseren we etagebijeenkomsten waarin directie, cliëntenraad, bewoners, familie en verzorgenden met elkaar in gesprek gaan. Op zo'n bijeenkomst hebben we als cliëntenraad deze zaken bespreekbaar gemaakt. Je kunt niet zomaar enkele maanden naar Australië vertrekken, terwijl je ouder of partner in een verpleeghuis woont. Want de zorg en ook voor veel er omheen is niet meer vanzelfsprekend geregeld. Als cliëntenraad leggen we dat cliënten en familie uit. We stellen daarbij meteen de vraag hoe we dit gezamenlijk op kunnen oplossen. Willen we een nieuw blik vrijwilligers opentrekken? Of kunnen we misschien als we wat nauwer bij elkaar betrokken zijn, ook voor elkaar iets betekenen? We hebben het begrip ‘Naoberschap' nieuw leven ingeblazen.

Wat is Naoberschap?

Naoberschap is een intensieve vorm van burenhulp die vroeger onontbeerlijk, maar ook vanzelfsprekend was in de geïsoleerd liggende Drentse dorpen.

We zijn begonnen met Naoberschap in het huis vorm te geven. Iedereen leeft bij ons heel modern in een eigen appartement. Bewoners ontmoeten elkaar niet vanzelfsprekend en voelen zich in het grote complex niet snel thuis. We doen er nu van alles aan om de betrokkenheid bij elkaar te vergroten.

Een speciale groep vrijwilligers maakt nieuwe bewoners en hun familie wegwijs in hun nieuwe woonomgeving. Voorstellen aan de buren, de huismeester, mensen van de keuken, introductie bij speciale activiteitengroepen, etc. Op ieder etage hangen kalenders waar naast activiteiten, bewoners (familie) of personeelseden ook hun verjaardagen, trouwdagen en opname in of ontslag uit het ziekenhuis op vermelden. We maken plannen voor koffieochtenden, borrels en maaltijden per etage. Deelname aan deze zaken is uiteraard nooit een verplichting.

Kun je nog iets meer vertellen over die etagebijeenkomsten?

Het zijn goede bijeenkomsten om met elkaar te praten over van alles. We organiseren ze twee keer per jaar. Als cliëntenraad nemen we bij een aantal onderwerpen het voortouw. We zijn bijna allemaal zelf familie, dat praat een stuk makkelijker. Als bepaalde onderwerpen vanuit de zorg worden gepresenteerd, lijkt het toch teveel of het gaat om afstoten van taken.

Ik geef voorbeelden uit mijn eigen situatie met mijn moeder. Ik wist bijvoorbeeld dat de buurvrouw van mijn moeder ziek was en dat haar dochter een tijdje niet kon komen. Toch ben ik niet bij haar langs gegaan omdat ik te druk was met mijn moeder, dat knaagde aan me. Mensen herkennen dat, evenals dat hun eigen familielid zuur kijkt als je aandacht geeft aan een ander. Terwijl je als je het wel doet, dat leuke en intensievere contacten kan opleveren. Je durft elkaar eerder om hulp te vragen.

Aan de verzorgenden vragen we op zo'n bijeenkomst: zou je de familie eens wat extra's willen vragen? Dan ontstaat gelijk een discussie. De één zou het nooit doen, vanuit het idee dat familie altijd overbelast is. De ander wel. Aanwezige familie geeft ook aan: Doe het wel! We kunnen zelf nee zeggen.

Er ligt teveel nadruk op overbelasting. Bewoners roepen vaak dat hun kinderen het te druk hebben. Er kan daardoor een situatie ontstaan dat de familie te weinig ruimte krijgt of initiatief durft te nemen. Het is leerzaam om daar met elkaar over te praten en ervaringen uit te wisselen.

Hoe kan het management verzorgenden verder ondersteunen prettig samen te werken met familie?

Voorop staat dat de zorg veilig en verantwoord moet worden geleverd. Maar slaan we daarin vanuit menselijk oogpunt niet in door? Natuurlijk moeten de medicijnen goed worden verstrekt, maar moet een vrijwilliger of stagiaire echt wachten op de rolstoelcursus over vier weken, voordat hij een rolstoel mag duwen? Het zou goed zijn om wat minder op de regels te letten in de zorg, en ons wat meer af te vragen: hoe zou iemand het thuis doen? Dan gaat het in de ogen van de verzorgenden misschien wat knullig, maar wat is er nu fijner dan normaal menselijk contact, ontstaan vanuit wederzijds respect en behulpzaamheid? Ach, als er dan iets onhandig gaat, kun je nog even lachen ook.

Lees verder:

>>> dossier Samenredzaamheid
>>> meer praktijkvoorbeelden