Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie levert maatwerk bij onbegrepen gedrag

Onderwerp: Onbegrepen gedrag
Interview met: José Hebinck
Achtergrond: Verzorgende-IG, Pleyade in Arnhem
Door: Anne Marie Vaalburg

In de ouderenzorg worden regelmatig psychofarmaca ingezet om probleemgedrag te onderdrukken. Deze medicijnen beïnvloeden weliswaar het gedrag, maar hebben bijwerkingen, zoals sufheid, minder goed kunnen lopen en risico op vallen. José Hebinck, verzorgende-IG bij Pleyade in Arnhem, volgde de opleiding tot Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie en vertelt hoe die opleiding haar heeft geholpen anders met onbegrepen gedrag van bewoners om te gaan.

Ik heb het grote geluk gehad dat ik de opleiding Gespecialiseerde Verzorgende Psychogeriatrie heb kunnen doen. Hierdoor ben ik heel anders gaan kijken naar bewoners met gedragsproblemen. Dementie brengt allerlei verschillende soorten gedrag met zich mee. Op de opleiding leer je over de verschillende soorten en fases van dementie en het gedrag wat bij die soort of fase hoort en hoe je cliënten kunt benaderen en verzorgen op een manier die bij hen past.

Details opschrijven in het zorgleefplan

Heel veel gedrag komt voort uit de behoefte aan veiligheid en rust. Daar houden we bij ons in de kleinschalige woonvorm rekening mee. Iedereen heeft bijvoorbeeld zijn eigen vertrouwde stoel. Je merkt gelijk als bezoek bijvoorbeeld op zo'n stoel gaat zitten, dat de bewoner van slag raakt.

Dit geldt ook bij de dagelijkse verzorging. Voor veel bewoners is het prettig als je ze in een vaste volgorde helpt, kledingstukken in een bepaalde volgorde aanreikt bijvoorbeeld. We hebben een cliënte die erg onrustig wordt als ze haar ring en horloge niet omheeft, zij denkt dan dat deze gestolen zijn. Dat soort details noteren we heel precies in het zorgleefplan, want bewoners kunnen vaak zelf niet meer duidelijk maken waarom ze zich ongemakkelijk of ongelukkig voelen.

Gedrag observeren en soms ook accepteren

Ik vind het ontzettend leuk om dat wat ik geleerd heb over te dragen aan mijn collega's en samen op zoek te gaan naar oorzaken van gedrag en maatwerk in oplossingen. Eigenlijk ben ik steeds bezig met het maken van omgangsadviezen. Of ik doe voorwerk voor de psycholoog zodat zij een omgangsadvies kan maken.

We gebruiken observatielijsten om gedrag van bewoners goed in kaart te brengen, bijvoorbeeld bij slaapproblemen. In plaats van direct een temazepam te geven, observeren we wat er aan de hand is. We maken er een zorgdoel van en rapporteren daar goed op.

En ik kan met trots vertellen dat niemand bij ons inslaapmedicatie gebruikt, dat is ook in verband met valgevaar gunstig. Soms is de oplossing ook dat je gedrag accepteert. We hebben een bewoonster die altijd om half vijf wakker is en dan aan het dwalen sloeg en aan gesloten deuren rammelde. We hebben nu de huiskamer vanaf dat tijdstip open, zodat ze daar kan zitten en we brengen haar regelmatig een kopje thee. We accepteren het dat ze niet meer terug naar bed gaat.

Opkomen voor de bewoner

Door de opleiding kan ik beter opkomen voor de belangen van de bewoner in bijvoorbeeld het MDO. Ik geef een voorbeeld: Een nieuwe bewoonster was regelmatig behoorlijk agressief. Ze sloeg en krabde bijvoorbeeld tijdens de ADL. Deze mevrouw verzorgenden we met zijn tweeën, omdat je haar in je eentje niet kan draaien en het werken met glijmatten voor haar te belastend was.

Op den duur kreeg mevrouw rustgevende medicatie en een neusspray, zodat we haar konen verzorgen. Maar soms was zelfs dat niet afdoende. Iedereen zag tegen de verzorging op.
Daarbij ging ze door de sufheid waarschijnlijk minder eten en viel ze af.
Mevrouw gebruikte al pijnmedicatie, maar door goed te observeren en goed bij te houden wat we deden en hoe ze reageerde kwam ik er toch op uit dat pijn de oorzaak was van de agressie.

Met non-verbale signalen gaf mevrouw dit ook aan. En ze zei vaak: Pas op mijn been ligt helemaal open (in haar belevening). In een MDO heb ik mijn observatiepunten aangegeven. Daarna zijn we op proef gestart met pijnpleisters. Het werkt heel goed, mevrouw geeft verbaal en non-verbaal geen pijn meer aan.

Het pufje gebruiken we nog maar heel zelden en ze eet ook weer goed. We gebruikten als hulpstuk de knijparm maar dat hoeft nu niet meer. Het doet ons goed dat we mevrouw met respect en een goede benaderingswijze kunnen verzorgen.

Ik weet niet of ik hierop was gekomen als ik deze opleiding niet had gevolgd, dus verder uit te zoeken waar dit gedrag vandaan komt en in het MDO te bespreken hoe we er mee om kunnen gaan, vind ik dat ik goed ben opgekomen voor deze bewoner.

Een topteam!

Ik vind dat iedereen die met mensen met dementie werkt, zich sterk moet maken om deze opleiding te gaan doen. Als je begint met uit elke team één verzorgende en dit in toekomst uitbreidt, heb je straks een topteam.

Informatie over de opleiding

Voor verzorgenden-IG zijn er twee door de branche erkende vervolgopleidingen: de opleiding tot Eerst Verantwoordelijk Verzorgende en de opleiding tot Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie (GVP).

De inhoud van de GVP-opleiding is gebaseerd op drie kerntaken: het behartigen van de kwaliteit van leven van de psychogeriatrische cliënt, het begeleiden van collega's en vrijwilligers en het ondersteunen en begeleiden van mantelzorgers van psychogeriatrische cliënten. De opleiding duurt ongeveer een jaar en bestaat uit ongeveer 15 lesdagen en evenveel zelfstudie.

Lees ook:

>>> Staatssecretaris van Rijn maakt ook werk van het terugdringen van psychofarmaca. Lees zijn plan Het kan beter met minder met de bijbehorende kamerbrief.

>>> Alzheimer Nederland stelde Praktische tips op over antipsychotica bij dementie.

>>> Meer praktijkvoorbeelden