Aan de slag met het Zorgleefplan, deel je kennis online!Een goed werkbaar zorgleefplan past bij de cliënt en de medewerker
‘Het is een prima middel om de kwaliteit van de zorgverlening te bewaken, maar we moeten nog goed leren hoe er mee om te gaan', dat schrijft Janneke, teamleider in de thuiszorg uit Lisse. Daarmee vat zij kort en bondig het resultaat samen van de thuiszorgenquête die zorgleefplanwijzer.nl hield.
Uitkomsten enquête zorgleefplan in de thuiszorg
Maar liefst 225 mensen reageerden op de enquête over het zorgleefplan in de thuiszorg die zorgleefplanwijzer.nl in maart op de site zette. Met de enquête wilden we te weten komen hoe ver men is met het invoeren van het zorgleefplan en wat daar bij goed gaat en wat obstakels zijn.
Wie deden mee?
De helft van de respondenten werkt als verzorgende, daarnaast is één vijfde wijkverpleegkundige, nog eens tien procent is manager of teamleider. Vijfennegentig procent van de respondenten is vrouw, dat zal niemand verbazen! Slecht een klein deel is werkzaam als zelfstandige: drie procent.
Zorgleefplan ingevoerd en hoe?
Ruim zeventig procent van de deelnemers geeft aan dat de cliënten al een zorgleefplan hebben. In zeventien procent van de gevallen zijn er plannen om met het zorgleefplan te werken. Een kwart van de respondenten geeft aan dat cliënten met alleen huishoudelijke hulp geen zorgleefplan krijgen.
De voorbereiding van het invoeren van het zorgleefplan bestaat vooral uit het trainen in het invullen van het nieuwe plan (58%), het omzetten van oude plannen naar nieuwe (50%) en het praten met cliënten over hun behoeftes aan ondersteuning (47%). Visiebijeenkomsten over vraaggericht werken scoren aanmerkelijk lager (25%).
Het lijkt erop dat een groot deel van de thuiszorgorganisaties per cliënt werkt met een vaste contactverzorgende of EVV-er, drieënnegentig procent van de deelnemers geeft dit aan. Dit is ook vaak degene die het zorgleefplan opstelt: EVV-er of contactverzorgende (66%), wijkverpleegkundige (9%), een intaker (7%).
Inhoud: komen alle domeinen aan bod?
De meeste vragen of behoeftes van de cliënt vallen onder het domein lichamelijk welbevinden, zo'n vierentachtig procent. Dit is niet vreemd, de indicatie is hier ook op gericht. Ongeveer eenderde van de deelnemers vindt dit lastig in het werken met het zorgleefplan. Zij signaleren hulpvragen op andere domeinen, maar zien geen kans in de uitvoering van de zorg hier iets mee te doen. Positief hieraan is dat het zorgleefplan een hoop zorg zichtbaar maakt die al door professionals werd verleend, maar niet werd benoemd, zoals het bieden van een luisterend oor, het doen van boodschappen, extra langsgaan omdat de cliënt eenzaam is, etc. Duidelijk wordt dat professionele zorg meer is dan enkel lichamelijke zorg, dat professionals in de thuiszorg werken vanuit een brede blik. Dat is ook noodzakelijk, we willen ten slotte dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen.
Er wordt veel samengewerkt
Tegelijkertijd is hoopgevend dat de respondenten de vraag of men samenwerkt met andere organisaties enthousiast beantwoorden. Hieruit blijkt dat men voor de zorg op de andere domeinen toch iets te bieden heeft. Zo werkt respectievelijk de helft en een kwart van de respondenten samen met maatschappelijk werk of RIAGG. Ongeveer een derde werkt samen met ouderenadviseur, wmo-adviseur of stichting Welzijn Ouderen. Ook een derde van de respondenten werkt samen met de eerstelijns ergotherapeut. Maar liefst veertig procent werkt samen met het steunpunt mantelzorg. Ook de kerk of moskee is in beeld als samenwerkingspartner: vijftien procent.
Topscoorder is de aanbieder van dagopvang of dagverzorging. Ruim driekwart werkt hiermee samen. Zorgleefplanwijzer wil graag weten hoe thuiszorgmedewerkers en collega's van de dagverzorging met elkaar afstemmen. Een onderwerp voor verder onderzoek!
Werken met het zorgleefplan is wennen
Op de vraag wat lastig is aan het werken met het zorgleefplan komen verschillende reacties. Ongeveer de helft van de deelnemers vindt het invullen van het zorgleefplan best tijdrovend. Dit is niet vreemd, natuurlijk kost het tijd om te wennen aan een nieuw zorgdossier. Anderzijds is het ook zaak dat zorgorganisatie hun personeel niet belast met onnodige administratie. Idealiter ligt er na een proefperiode een goed werkbaar dossier.
Corry, verzorgende uit Vlijmen schrijft hier het volgende over: ‘Het zorgleefplan is duidelijk, maar het heeft even geduurd voor je weet hoe iets geformuleerd moet worden en waar. Je systeem waar je aan gewend was, moet je veranderen. Het moet in 'n korte tijd ingevoerd worden, dus dan wordt het niet gemakkelijker. Maar uiteindelijk is het voor cliënt, familie en verzorgende 'n goed hulpmiddel!'
Goed werkbaar: het zorgleefplan past bij de cliënt
Een goed werkbaar zorgleefplan is ook een zorgleefplan dat past bij de cliënt en dat mag groeien met de hulpvraag mee. Ingrid, wijkverpleegkundige uit Exmorra illustreert dit mooi: ‘Soms laten we alle vragen achterwege bijvoorbeeld bij steunkousen of een wond is de godsdienst onbelangrijk. We gaan niet spitten als het niet relevant is. Gaandeweg zie je wel wat er speelt en dan vraag je verder'. Ruim de helft van de respondenten is het met Ingrid eens: bij een enkelvoudige hulpvraag is het zorgleefplan in eerste instantie te uitgebreid.
Een vijfde van de deelnemers heeft om redenen van privacy moeite met de vele vragen aan cliënten. Daarnaast geeft ook een vijfde aan dat cliënten daar zelf ook moeite mee hebben: zij willen niet dat andere zorgverleners van alles over hen weten. Ineke uit Baak schrijft: ‘Mijns inziens leidt het vele bevragen in sommige gevallen tot een meer afhankelijke opstelling van de cliënt. Betutteling ligt op de loer. De kunst is dan ook om een compact zorgleefplan te creëren wat goed doet aan de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid van de cliënt'.
Vaardigheden en randvoorwaarden, beide zijn nodig
Behalve een goed werkend zorgleefplan moet je als professional dus ook over vaardigheden beschikken in het werken met het zorgleefplan, zoals gespreksvoering, afstemmen met de cliënt, signaleren en inspelen op non-verbale signalen. Ria, wijkverpleegkundige uit Losser, laat zien hoe zij het doen: Het zorgleefplan wordt geleidelijk aan ingevuld samen met de client, als er een basis van vertrouwen is ontstaan na verloop van tijd. Dan pas heb je ook meer inzicht in het functioneren van de cliënt op meerdere leefgebieden'.
Belangrijk is dat de organisatie randvoorwaarden schept voor deze manier van werken. De organisatie moet vertrouwen hebben dat de professional goed signaleert en inschat wanneer het zorgleefplan samen met de cliënt moet worden ingevuld. Als een organisatie als het ware eist dat er bij iedere cliënt ongeacht de hulpvraag binnen korte tijd een volledig ingevuld zorgleefplan ligt, dan werk je niet klantgericht maar gaat het slecht om het vullen van vakjes.
Randvoorwaarden zijn ook nodig om echt goed te leren werken met het zorgleefplan. Eén derde van de respondenten geeft aan dat zij tijd missen voor intercollegiale uitwisseling over de inhoud van het zorgleefplan.
Het zorgleefplan: winst!
Zorgleefplanwijzer.nl is blij met al die kritische reacties. Zij geven een goed beeld van de volgende stap die thuiszorgorganisaties zouden moeten zetten: het maken van goede werkafspraken binnen het team of de organisatie over hoe om te gaan met het zorgleefplan. Want uiteindelijk betekent het zorgleefplan winst voor de cliënt.
Ruim de helft van de deelenemers geeft aan de cliënt beter te leren kennen en daardoor betere zorg te verlenen. Betty, helpende uit Teuge schrijft daarover: ‘Het zorgleefplan helpt om meer van de cliënt te leren kennen, maar ook om de zorg nog beter af te stemmen in samenwerking met de mantelzorg en allen die rondom de cliënt hulp en zorg bieden'.
