> Aflevering 6: Weer thuis: wat leer ik van Japan?

De reis naar Japan zit erop. Terug in Nederland zet ik de geleerde lessen op een rij. Een deel van wat we gezien heb is cultureel bepaald. Van de Japanse reisleiding heb ik geleerd dan niet te zeggen: Dat kan niet want de Nederlandse cultuur is anders, maar: Welk idee zit hierachter en wat kun je daarmee in Nederland?

1. De wereld is klein

Het was verrassend hoeveel vergelijkbare vraagstukken we tegen zijn gekomen aan de andere kant van de wereld in een totaal andere cultuur. 
Van te voren vroeg ik me af of cliëntgericht werken in Japan ook een streven is. In een maatschappij waar de groep belangrijker is, ligt dat misschien anders. Echter uit hoe er gepraat werd over bijvoorbeeld terminale zorg en dagactiviteiten voor mensen met een verstandelijke beperking bleek dat ook de Japanse zorg streeft naar goed aansluiten bij het individu. In Japan worstelen ze met dezelfde dilemma’s als bij ons. Bijvoorbeeld dat je soms met familie van mening verschilt over wat de cliënt zou willen of kunnen. 
Dit Engelse krantenartikel beschrijft de discussie in Japan of medisch doorbehandelen aan het eind van het leven wel altijd zinvol is.

2. Eigen idee van kwaliteit staat voorop


De presentatie die ik gaf over onze zoektocht naar een nieuw kwaliteitskader benadrukte voor mijzelf wel de afstand die wij in Nederland met het meten hebben gecreëerd tot de zorg. Door al die registraties zijn we verwijderd geraakt van kwaliteit in het primaire proces. In Nederland heeft dat afleggen van verantwoording door middel van cijfers er ook voor gezorgd dat we als eerste vragen: wat moeten we van de inspectie? Of wat staat er in de wet? In Japan hebben we verschillende malen gehoord: ‘De overheid stelt dit als eis, maar dat vinden wij niet goed genoeg.

3. Leren op de werkvloer


In de door ons bezochte huizen was wekelijks en soms zelfs dagelijks ruimte om in het team te spreken over het werk en dilemma’s. Een geweldig manier om met elkaar beter te worden en je dagelijks werk te toetsen aan de ideeën die je hebt over goede zorg. 

Omdat er in Japan grote tekorten zijn aan personeel, kiest men er ook voor om mensen zonder vooropleiding in de zorg aan te nemen. Ook om die reden is er veel aandacht voor scholing op de werkvloer. Als we in Nederland ook dergelijke tekorten verwachten is het goed om nu al na te denken over hoe we het leren op de werkplek verder vorm kunnen geven. Ook financieel.

4. Organisatietrots als drijfveer

Als je jezelf voorstelt in Japan, noem je eerst je organisatie en dan pas je eigen naam. Een gewoonte die past bij de trots die veel Japanners voelen over hun werkgever. 

Organisatietrots moet je als werkgever wel verdienen en dat kun je doen door je medewerkers continu serieus te nemen en mee te laten denken over de te varen koers. We zagen dat er veel ruimte is voor eigen initiatief. Ik kan me ook voorstellen dat het helpt om trots te zijn op je organisatie als jouw organisatie op een positieve manier iets bijdraagt aan de maatschappij. Dat men in Japan heel waardegedreven werkt in de zorg is iets wat voor mij na dit bezoek als een paal boven water staat. Bijvoorbeeld het bewust niet inzetten van tilliften en de nadruk die werd gelegd op zelfstandig blijven in de toiletgang en het eten.

5. In contact met de maatschappij

In King’s Garden Tsukuba werkte men vanuit de visie dat cliënten nuttig kunnen zijn en blijven voor de maatschappij. Men is met activiteiten op de buitenwereld gericht. Dit heeft tot gevolg dat de omgeving de organisatie leert kennen en dit helpt bij fondsenwerving en het werven van personeel en vrijwilligers.

6. Professionals en familie: één team

Een aantal lezers stelden van te voren vragen over hoe het in Japan zit met familiezorg. Is dit een plicht? 

In Japan is het inderdaad nog veel gebruikelijker dan in Nederland om je ouders in huis te nemen of bij je ouders te blijven wonen. Echter door de vergrijzing en het gebrek aan arbeidskrachten is de druk groot op iedereen die kan werken om dat ook te doen en komt die zorg thuis onder druk te staan. Ik kreeg de indruk dat men in die gevallen dankbaar gebruik maakt van de zorgvoorzieningen die er zijn. Dat men in die zorgvoorzieningen er meer mee bezig is dan in Nederland om echt een thuis te zijn voor de ouderen. En dat familie wat vanzelfsprekender betrokken is.
In Nederland hebben we al veel langer een ‘zorgende overheid’. De AWBZ, (overgegaan in de Wet Langdurige zorg) bestond al in 1968. In Nederland moeten we dus echt een omslag maken naar een participatiemaatschappij, in Japan heeft die verzorgingsstaat nog geen kans gehad te ontstaan.

7. Persoonlijke les: geef meer complimenten!

De les die ik als persoon heb geleerd is dat ik meer complimenten ga geven. Wat heb ik ontzettend genoten van de positieve manier van communiceren van de Japanners! Ik wil jullie als lezers hartelijk bedanken voor het lezen en het insturen van vragen. Dat maakte dat ik nog gemotiveerder was voor dit bezoek dan ik al was.

Ik hoor graag jullie reacties. Je kunt reageren onder dit artikel. Dankjewel!

>  Alle afleveringen op een rij